تعیین مهم ترین اجزای عملکرد تریگونلین دانه شنبلیله (trigonella foenum - graceum l.) بر مبنای تجزیه علیت و رگرسیون

مقدمه: تریگونلین دانه شنبلیله یک متابولیت دارویی بسیار ارزشمند در کاهش قند خون و کلسترول خون می‎باشد. هدف: تعیین مهم‎ترین اجزای تشکیل دهنده عملکرد دانه، درصد تریگونلین و عملکرد تریگونلین دانه در گیاه دارویی شنبلیله تحت محلول‎پاشی متانول و عدم کاربرد آن بود. روش بررسی: این آزمایش بر پایه طرح آماری بلوک‎های کامل تصادفی با دو غلظت محلول‎پاشی متانول (0 و 30 درصد حجمی) در چهار تکرار انجام شد. به منظور مشخص ساختن مهم‎ترین صفات مؤثر بر عملکرد دانه، درصد تریگونلین و عملکرد تریگونلین دانه شنبلیله، از روش تجزیه علیت و رگرسیون گام به گام استفاده شد. نتایج: نتایج نشان داد که در صورت عدم مصرف متانول، وزن هزار دانه و تعداد ساقه فرعی برای عملکرد دانه؛ وزن خشک کل و تعداد غلاف در بوته برای درصد تریگونلین دانه؛ عملکرد دانه و درصد تریگونلین دانه برای عملکرد تریگونلین دانه و در تیمار محلول‎پاشی 30 درصد حجمی متانول، تعداد بذر در غلاف، درصد روغن بذر، تعداد غلاف در بوته و ارتفاع بوته برای عملکرد دانه؛ وزن خشک برگ بوته، درصد تریگونلین اندام هوایی و میانگین قطر ژئومتریک دانه برای درصد تریگونلین دانه و عملکرد دانه، درصد تریگونلین دانه و طول غلاف بوته برای عملکرد تریگونلین دانه به طور معنی‎داری تغیرات مربوط به متغییرهای وابسته را توجیه کردند. تجزیه علیت نشان داد که عملکرد تریگونلین دانه به وسیله اثر مستقیم و مثبت عملکرد دانه و درصد تریگونلین دانه مهم ترین اجزای تشکیل دهنده عملکرد تریگونلین دانه شنبلیله بودند. نتیجه گیری: جهت افزایش عملکرد تریگونلین دانه می‎توان از خصوصیات مرتبط بر عملکرد دانه (شامل وزن هزاردانه و تعداد دانه غلاف) و درصد تریگونلین دانه (شامل وزن خشک اندام‎ هوایی و وزن خشک برگ) در اصلاح گیاه دارویی شنبلیله استفاده نمود.